De raadsvergadering is hier terug te zien
Ik geef eerst nog eens het doel van de wet op Passend Onderwijs: ‘het terugdringen van het aantal thuiszitters’ met als uitgangspunt ‘kinderen zoveel mogelijk in het reguliere onderwijs met daar de ondersteuning’. Met dit gegeven vind ik het niet nodig om verder in te gaan op de toelichting van de wethouder op de toename van 885% en het nagenoeg gelijk gebleven aantal kinderen wat naar SBO en VSO (waarbij SO nog niet eens bekend is). Goed functioneren van een SWV en scholen betekent een afname van thuiszitters.
Ik vind het jammer dat ouders vaak gezien worden als emotionele, labiele personen die in een gesprek deelnemen. Ouders kunnen zeer zakelijk, doelgericht en gestructureerd in een gesprek over hun kind deelnemen. Vergeten wordt de emotie van de leerkracht, van de hulpverlener etc. We zijn allemaal mensen, emotie mag er zijn…. is zelfs belangrijk.
Tijdens de raadsvergadering krijg ik de indruk dat kennis soms niet toereikend of zelfs foutief is. Ook heb ik een visie ten opzichte van bepaalde uitspraken:
Thuisonderwijs dus geen thuiszitter
Over de definitie ‘thuiszitter’ is veel te doen. Wanneer is een kind een thuiszitter. Vanuit de instanties spreekt men wel over een termijn van twee maanden waarin een kind niet de school heeft kunnen bezoeken. Vanuit ouders zal aangegeven worden dat vanaf dag één dat het kind niet meer naar school is, sprake is van thuiszitten. Vanaf die dag heeft het kind immers geen onderwijs meer. Iets waar het wel recht op heeft. Soms vinden ouders zelfs dat hun kind al thuiszitter is als het nog wel naar school gaat omdat het onderwijs niet op een passende manier geboden wordt waardoor achterstand ontstaat. In dat geval zou men kunnen spreken over ‘een kind wat een onvolledig onderwijsaanbod heeft’. Ook in een school krijgt het kind namelijk niet het onderwijs waar het wel recht op heeft als de voorwaarden daarvoor niet aanwezig zijn (zorg).
Als een kind uitvalt kan het onderwijs thuis aangeboden krijgen (een vorm van maatwerk). Dat is dan altijd een tijdelijke oplossing om te voorkomen dat de achterstand oploopt zodat, zodra het kind er aan toe is, de terugkeer naar school beter mogelijk is (de MiepZiek constructie bedoeld voor zieke kinderen). Soms lukt het het kind helemaal niet meer terug te keren omdat het te ernstig beschadigd is door school. Of omdat het SWV gewoonweg niet een 1-op 1-begeleiding wil bieden in de school. De inspectie moet in het dossier/OPP terugzien dat het om een tijdelijke oplossing gaat tot de teruggang naar school mogelijk is. De LPA geeft toestemming voor het arrangement. Het kind is, met dit arrangement met als doel het terug te leiden, nog thuiszitter. Meer info bij IVIO.
Vaak is er trouwens helemaal geen sprake van begeleiding binnen het arrangement. Ouders zeggen hun baan op om dat zelf te doen. Wat de impact aangeeft van een dergelijke, door noodzaak gedwongen beslissing (dus geen vrije keuze).
Eerder zie ik het zelfs als een verplichting van de school om elk kind wat uitvalt vanaf de eerste dag te voorzien van onderwijs thuis zodat er geen achterstand opgelopen wordt waarmee teruggang naar school makkelijker is. Een dag zonder onderwijs is een dag schenden van het recht erop.
Kinderen worden ziek gemeld als ze overspannen zijn. Daarmee staan zij vermeld als ziek. Vaak langdurig. Scholen weten goed wat de situatie van het kind is. Zij kunnen voor het goede inzicht dit eerlijk aangeven.
Kinderen krijgen ook nogal eens een vrijstelling 5a (onterecht). Daarmee staan zij niet meer op de lijst van thuiszitters. Hun recht op onderwijs vervalt immers onder het artikel 5a.
Ook zijn er kinderen in instellingen voor dagopvang. Dit zijn geen onderwijsinstellingen. Maar het kind staat niet geregistreerd als thuiszitter. Het ontvangt geen volwaardig onderwijs.
Signalen van misstanden bij nakoming zorgplicht
Het is heel fijn dat soms de wethouder optreedt om het kind alsnog die oplossing (bijvoorbeeld voor onderwijs thuis) te kunnen regelen zodat een kind geholpen is. Dat is een individuele oplossing. Een oplossing voor een kind. Wethouders en raadsleden moeten beseffen dat dit bij de politiek terecht komt als het al helemaal verkeerd is verlopen en als ouders helemaal klem zitten. Als alles volgens regels gaat, men kijkt naar mogelijkheden, is vraag om hulp aan wethouder of brandpuntfunctionaris helemaal niet nodig. Als ouders al erg lang machteloos tegen onwil aanlopen bij scholen en het SWV, kunnen zij niet anders dan wanhopig aan de bel trekken bij de politiek. Zo kan een kind al een jaar zonder onderwijs geweest zijn. Een schending van de rechten van het kind. Bovendien is dit dus ook nog eens afhankelijk van de mondigheid van de ouders van het kind. Kinderen met niet-mondige ouders hebben ook recht op een dergelijke oplossing. Met incidentele oplossingen los je de structurele problemen niet op. En dat is duidelijk het geval. De politiek hoort vraag om hulp als signaal te zien.
Passend Onderwijs gaat niet om cursus in de school
Zoals de wethouder bevestigt zijn de orthopedagogen nu dus in het SBO en (V)SO ingezet. In de reguliere school zijn er de cursussen die gericht zijn op zelfvertrouwen (zoals oké op school en sterk in de klas). Dit is echter niet de hulp die men inzet bij passend onderwijs. Bij passend onderwijs gaat het om zorg (op maat) om het onderwijs in de reguliere school mogelijk te maken voor het kind. Denk hierbij aan prikkelgevoelige kinderen en kinderen die zich niet goed kunnen focussen op de opdracht. Of kinderen die last hebben van emotieregulatie, sociale angst, moeite met informatieverwerking of met communicatieproblematiek. De wet op het Passend Onderwijs belooft leerkrachten die ondersteuning in de reguliere school. Die is er niet met een cursus Oké op school. De leerkrachten gaan door met aanmodderen, het kind raakt overspannen en is ziek. De verpleeghulpen en pedagogen in de brede school richten zich op problemen in het gezin. Niet op problemen in de school waar passend onderwijs ontbreekt en leerkrachten doorgaan met het ‘niet weten’ ten koste van het kind. Kinderen worden geproblematiseerd.
In 2008 heeft gemeente Almere (en onderwijs en Stichting Gewoon Anders) een convenant getekend voor inclusief onderwijs (te vinden op onze website) Waar is nu de expertise? Ten tijde van de rugzak kregen kinderen ambulante begeleiding in de klas. Het geld is nu in beheer van het SWV en maatwerk in de klas (maatwerk) lijkt moeilijk voor elkaar te krijgen.
‘Zeer’ ernstige problematiek bij thuiszitters
In principe gaat het niet om ZEER ernstige problematische kinderen. Thuis en in de sportclub functioneren zij vaak zelfs goed. Kinderen worden wel geproblematiseerd. Het kan bijvoorbeeld om hoogbegaafde kinderen gaan of kinderen die gepest zijn of net wat ‘verstrooid’ en moeite met taalverwerking en met een kleine verandering geholpen zijn. Soms is de problematiek wel heftig (ontstaan op school). Maar ook dan zou een oplossing snel gevonden kunnen zijn. Een oplossing is vaak namelijk simpel, maar men denkt complex en er wordt te veel binnen kaders gedacht en staat geld centraal. Maatwerk is weinig te vinden. Veel instanties worden betrokken en veel tijd wordt genomen. Diezelfde mensen gaan aan de actietafel en ouders zijn dan al lang het vertrouwen verloren. Ouders hebben de regie over hun kind maar dat wordt afgenomen. In het OOGO wordt zelfs gesproken over de afstemmingsdriehoek huisarts-school-gemeente. Ouders moeten inderdaad voor toestemming tekenen om het kind in het ZAT in te brengen. Maar zij zijn zich er vaak niet van bewust dat het ook anders kan. (de eigen hulpverlener bijvoorbeeld) en zelf de regie. Als zij niet tekenen worden zij gezien als ouders die niet meewerken. Leerkrachten zijn ook niet op de hoogte van de mogelijkheden van passend onderwijs. Het probleem is niet de slechte gespreksvaardigheden. Ouders zijn geen monsters om mee te praten. Door kennisgebrek modderen zij vaak lang door inderdaad. Dan ook is er het ontbreken van de orthopedagogen daar. Het is een taak van het SWV om de leerkrachten op de hoogte te brengen. Het is nu vaak willekeur of een kind het juiste zorgaanbod kan krijgen. Vaak doordat ouders daarvan op de hoogte zijn of ze hebben een ‘kennisje’. Bij te lang een kind laten aanmodderen wordt de problematiek vanzelf groter en groter. Daarom is preventie (juiste inzet van passend onderwijs en maatwerk zo belangrijk). Ook hier geldt: een cursus ‘oké op school is niet wat passend onderwijs vraagt.
Verder zijn er ook veel thuiszitters die werden geweigerd bij inschrijving op het VO. Dan gaat het ook niet om zeer ernstige problematiek bij het kind. Zolang de zorgplicht wordt ingevuld met ‘het vinden van de juiste plek’ (ondanks de vrije schoolkeuze) zijn scholen snel geneigd een kind als risico te zien en het af te wijzen (want zo voelt dat voor een kind). Redenen zijn dan: “kinderen zijn op onze school zelfstandig”. PassendOnderwijs moet het juist mogelijk maken om hier ondersteuning op te bieden. In plaats van dat te bieden, wordt besloten een andere plek te zoeken wat eigenlijk ook tegen de vrije schoolkeuze in gaat (veelal VSO als advies). Scholen stellen dus voorwaarden aan het kind om het toe te laten. Kinderen lijken meer te solliciteren dan zich in te schrijven. Zo moet het een weekje meedraaien zodat de school kan oordelen. Als dat dan goed gaat kan het alsnog afgewezen worden vanwege het vermeende risico.
Uitval, absentie, thuiszitten
Tijdens de vergadering was de stelling dat het voor het VO moeilijker is de registratie van afwezigheid bij te houden. Het is voor raadsleden goed om te weten wat thuiszitten is. Het gaat hierbij dus niet om registratie van absentie. Binnen het VO is vaak netjes geregeld dat absentie genoteerd wordt en er automatisch een mail naar ouders gaat als er niet gebeld is om de reden door te geven (ongeoorloofd afwezig). Hier gaat het niet om als we het over thuiszitten of uitval hebben. Thuiszitters zijn kinderen voor wie niet goed geregeld is dat zij de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben om goed onderwijs binnen de schoolinstelling te kunnen volgen. Ook bij veelvuldig spijbelen zou je dit zo kunnen uitleggen. Spijbelen doen kinderen niet voor niets. School moet een veilige en fijne plaats zijn waar kinderen leren en waar zij kunnen omgaan met leeftijdsgenoten.
Als het kind echter vaker ziek lijkt te zijn dan in de periode voorheen, kan dat zeker een signaal zijn. In dat geval is er een mentor die, als het goed is, goed contact heeft met de leerling. Dit is geen zaak van de afdeling administratie.
Tussentijds wisselen / afwijzen na aanmelden
In Almere is er de afspraak dat kinderen niet ‘zomaar’ tussentijds mogen wisselen van school. De wethouder benadrukt ‘dit is een regel’. Aangegeven wordt dat ouders dit kunnen aangeven bij de wethouder en bij de brandpuntfunctionaris. Daarmee gaat hij akkoord met een afspraak die tegen de wet is. Dat is kwalijk. Kinderen mogen niet geweigerd worden bij aanmelding. Bovendien is er in Nederland Vrije schoolkeuze. Het is kwalijk dat de politiek en de brandpuntfunctionaris dit blijkbaar oogluikend toestaan. Dit ‘weigeren’ wordt gedaan met het uitgangspunt dat ouders dan veel gaan schoolhoppen en ook dat dat uitgangspunt is kwalijk. Het is ook kwalijk dat zelfs advies hulpverleners van kinderen wordt genegeerd. Tijdens de vergadering werd uitgelegd dat dit funest is voor het kind om tussentijds te wisselen. Dat kan niet algemeen gesteld worden. Niet als er naar het individuele kind wordt gekeken. Soms is in de betreffende school blijven namelijk funest. Het kind centraal is wat hier nodig is. En ouders serieus nemen (respect). Men mag ervan uitgaan dat ouders dit niet ‘zomaar’ besluiten. Een school mag verder de houding hebben om aan te horen waar het niet goed is gegaan zodat daar ook eventueel verbeteringen in de school zijn te realiseren.
De regels met betrekking tot het weigeren van kinderen staat duidelijk beschreven op de website van de rijksoverheid:
“Redenen voor weigering
Een school kan verschillende redenen hebben om uw kind te weigeren. Bijvoorbeeld omdat de school vol is. Of als u het niet eens bent met het geloof of de onderwijsvisie van een bijzondere school. Ligt er binnen redelijke afstand van uw huis geen openbare school? Dan moet een bijzondere school uw kind toch toelaten.”
Scholen handelen dus tegen de regels in en Gemeente Almere en de GGD staan dit toe.
Actietafel thuiszitters
Ik ben blij te horen dat al kinderen geholpen zijn door gesprek aan de actietafel. Ik ben het zeker met de wethouder eens als hij aangeeft dat een actietafel eigenlijk helemaal niet nodig zou moeten zijn. Inderdaad. Met een goede uitvoering van Passend Onderwijs zou het aantal ook niet zo groot zijn. Eerst is er dus niet die benodigde steun op school (SWV en scholen falen). Dan valt een kind uit en moeten ouders met veel instanties praten. Dat kost erg veel tijd en inspanning en ook frustratie. Als het dan echt te lang gaat duren, dan gaan diezelfde instanties met elkaar aan tafel om een oplossing te bespreken. In mijn ogen klinkt dit wat zot.
Ouders geven toestemming om ‘over’ hun kind te praten. Toestemming geven voor een overleg ‘over’ hun kind zonder hun eigen inbreng is ongewenst en ouders weten vaak niet dat het anders zou moeten kunnen. Daarom tekenen zij. Soms zijn er namelijk al eigen behandelaars en die nemen ook niet deel in het ZAT. Soms hebben ouders helemaal niet meer dat vertrouwen in die instanties die zich eerder, lange tijd, als een muur opstelden.
Ik ben ernorm blij dat de raadsleden dit onderwerp serieus nemen en hier over door gaan praten. Bij de volgende vergadering ben ik dan ook zeker weer aanweizig.
janine scherpenberg 