Het is alweer twee jaar geleden dat er een vragenformulier van de school voor speciaal onderwijs werd gestuurd naar de reguliere school voor VO waar Daphne heen wilde. Het formulier stond vol met eigen aannames. Ik herkende mijn kind er helemaal niet in. Geblokkeerd (verstijfd door angst) werd gezien als lui en dwars. Er werd aangegeven dat Daphne niet wilde, weigerde. Dat huiswerk niet werd gemaakt en dat ze tegen haar moeder schreeuwde thuis. Alles wees er op dat ze Daphne helemaal niet kenden. Het formulier was eerst vergeten. Dus op het laatste nippertje werd dit naar de PCL gestuurd. Wij, ouders hebben er nog allerlei correcties in gekrabbeld, maar het was duidelijk dat de verzonnen indruk van de orthopedagoog (de leerkracht was vertrokken) al een bepaald beeld bij de leden van deze commissie had neergezet. Het was kansloos. Een haast onbekende vrouw vult formulieren in over een leerling. Onbekende mensen bespreken dan of ‘dit kind’ naar die betreffende school ‘mag’. Die commissie bestond, zo bleek later uit die mevrouw de orthopedagoog van het SO zelf en iemand van de school waar Daphne heen wilde. Er was ook nog iemand vanuit een andere instantie. Maar ik weet niet meer welke. Ik zou niet vreemd opkijken als dat vanuit PassendOnderwijs Almere was of vanuit het indicatie instituut. Daphne liep twee weken proef op de school. Men kon niet zien wat een kracht dat was. Een meisje met Selectief Mutisme, sociale angst gaat een bestaande groep in. Ze deed dat. Dat gaf aan hoe graag ze wilde. De PCL besloot dat Daphne niet naar de school kon. De leerkrachten zouden niet weten hoe met ‘dit kind’ om te gaan. Bovendien zou ze een last voor de andere kinderen zijn, want zij zouden niet weten hoe op ‘dit kind’ te reageren. Later hoorde ik een andere reden: ‘we waren bang dat ze gepest zou gaan worden’. Bedenk eens, dat je dit hoort. Je kind mag niet op een school omdat men niet weet hoe met haar omgegaan moet worden en dat ze misschien gepest zou gaan worden. Weg droom. Ik vraag me tot vandaag nog af of kinderen die ‘waarschijnlijk gaan pesten’ ook geweigerd worden.
In de wet PassendOnderwijs mag een PCL, een commissie die gaat oordelen over kinderen, niet meer ingezet worden. Een PCL mag in dit overgangsjaar nog wel in het geval van LWOO (leerwegondersteunend) en bij PRO. Maar ook na dit schooljaar is dat afgelopen. Ouders mogen hun kind, met of zonder zorgvraag, aanmelden bij de door hun uitgekozen school.
In Almere is dat nog niet altijd goed doorgedrongen. Kinderen met een zorgvraag worden automatisch (bij de overdracht) gemeld bij het PCL. Het overgangsformulier van PO naar VO word dan door de PCL ingekeken en zij vinden dat ze nog steeds een oordeel (advies) moeten geven die bindend is. Weten ouders dat informatie naar deze club gaat? PassendOnderwijs Almere en de basisschool (voorheen Stichting Gewoon Anders, en nu dus SWV van Almere) lijkt, wanneer ik dit uitzoek met ouders van een cliëntje, niet heel goed op de hoogte. Er is verschil in inzicht. Het formulier moet voor dit kind geprint worden omdat ouders niet willen dat deze informatie naar een partij als de PCL gaat. Logisch, hoe zou een groepje vreemde mensen over hun kind kunnen oordelen? Heel Onderwijs Almere lijkt dit dus ook gewoon te doen. En ik vraag mij af of ouders dit beseffen. Met veel moeite lukt het dus als ouders bezwaar maken. Maar je moet wel even door de mangel van foute bureaucratie en beweringen over de regels. Is het dan gelukt om dat bij de basisschool tussen de oren te krijgen… Dan komt natuurlijk nog de kant van het VO. Hier weet men geen raad… een kind met een beetje zorgvraag zonder oordeel van die PCL? Alweer kunnen de ouders door die mangel. Je moet wel heel sterk in je schoenen staan. Maar ook moeten ouders vooral heel goed op de hoogte zijn. Almeerse scholen zijn er erg van overtuigd te weten hoe het zit. Alles wat ouders zeggen is onzin.
Als kindertherapeut en als moeder die ‘daar’ al geweest is, zie ik hoe al die instanties eigenlijk gewoon 1 pot nat zijn. Eigenlijk lijkt het één web. Een web van instanties die zichzelf in het leven aan het houden zijn en die vooral gericht zijn op de eigen belangen. De belangen van het kind staan zeker niet centraal en dat is triest. Ouders… stap in dat web en vind uit hoe het echt zit.
Wanneer de school aangeeft ‘handelingsverlegen’ te zijn is het goed om uit te zoeken of dat ook echt zo is. Vaak is er niet eens een OPP gemaakt. Een plan wat omschrijft wat het probleem is en wat de doelen en tussenliggende doelen zijn. En natuurlijk wat de aanpak is. Voor zowel zorg als voor het leren. De school is verplicht om dat plan te maken. Hoe anders kan een school aangeven handelingsverlegen te zijn? Pas als blijkt dat uit dat plan geen vooruitgang komt kan een school zich beroepen op het zijn van ‘handelingsverlegen’. Ik vind het waanzinnig dat een school er van uit gaat dat het plan bedoeld is als overdrachtdocument bij groep 7 en 8 en bij doorverwijzen. Mensen weten niet waar ze mee bezig zijn. Stel je voor … je bent manager en je vertelt aan je baas dat je pas een plan zal gaan opstellen als het project dreigt te gaan mislukken of als je collega dit gaat overnemen. Weet men dan niet waar een plan voor wordt gemaakt? Het is niet zomaar bedoeld als ‘dossiervulling’.
In het kader van ‘handelingsverlegen’ geeft een school bijvoorbeeld aan ‘zorgplicht’ te hebben. Dat wordt aangehaald in het kader van een externe partij inschakelen of in het geval van doorverwijzing naar het SO. Wanneer er echter nog niets structureels is gedaan door de school zelf, lijkt zoiets voorbarig. Zorgplicht betekent dus niet externe hulp inschakelen of doorverwijzen. De school moet eerst volgens een eigen plan zorg inzetten. Dat in goed overleg met ouders.
Externe hulp via Passendonderwijs Almere. De school kan de expertise inschakelen via Passendonderwijs Almere. Ouders, trap er niet in als de school zegt dit te moeten doen vanuit de zorgplicht. Ouders mogen in dat geval zelf bepalen wie zij voor zorg inzetten om het kind te helpen. Het is, zonder toestemming van ouders, niet toegestaan om een expert op het kind te zetten. Kindertherapeuten weten wel dat zij altijd die toestemming nodig hebben. Scholen doen nogal eens alsof zij degene zijn die die zorgaanbieder bepalen. Dat is niet waar! Veel ouders willen niet in het circuit van de reguliere zorginstanties komen. Zie het verhaal van de PCL. Het kind lijkt overgeleverd te zijn aan de meningen, oordelen en adviezen van een groepje instanties die het kind nooit gezien hebben. Ouders worden buiten spel gezet. En dat gebeurt met foute informatie.
Bij de keuze van een zorgaanbieder is het ook nog opletten. Ouders die kiezen voor zorg buiten dat circuit lopen er nog al eens tegen aan. De zorgaanbieder geeft dan aan alleen hulp via passendonderwijs te bieden. En zo is het cirkeltje rond. Een eigen keuze lijkt haast niet meer mogelijk. Maar dat is het wel. Ouders kunnen bij kleinere zorgaanbieders proberen de juiste hulp te vinden voor hun kind.
Zo komen bij mij kinderen die in zorgklassen gezet zouden worden omdat ze op school ‘ongewenst gedrag’ vertonen. Een beetje therapie kan al genoeg zijn. Waarom gelijk in een groepje als ‘zorgleerling’? Wat is de volgende stap? Er was namelijk helemaal geen plan. Scholen doen maar wat. De focus is op de goede cijfers en kinderen die ‘moeilijk’ zijn vragen te veel aandacht. Dat gaat dan ook weer om geld. Want het is opvallend dat ouders die aangeven dat hun kind extra begeleiding kunnen gebruiken omdat ze verlegen zijn, er geen actie komt. Zo’n kind is geen ‘last in de klas’ Dus waarom zorg inzetten.
Kinderen die een diagnose hebben komen ook bij mij. Een kind met selectief mutisme wat na drie maanden NOG niet praat. De schoolprestaties zijn goed. De school wil toch dat het kind maar eens gaat praten. Men moet echter rekening houden met een lange tijd om verbetering te zien. Snel verbetering is mogelijk natuurlijk, maar er zijn zwaardere gevallen bij. Bij selectief mutisme werkt ‘onder druk zetten’ tegen. Gevolg: kind voelt die druk aan en heeft terugvalletje. Ouders staan ook onder druk. Dit juist de tijd geven zou helpen. Maar nee, het kind moet, ondanks de diagnose, zijn zoals het volgens de school moet zijn. Alleen inzet van passendonderwijs Almere is een optie. Maar dat willen de ouders niet. Eerdere behandelingen geboden vanuit de reguliere instanties hebben niet geholpen en leverde eerder kwaad dan goed. Na drie maanden moet het al ‘over’ zijn? Waar gaat dat heen?
Kind op basisschool sluit zich af. Het wordt gepest, maar er lijkt geen gehoor aan gegeven te worden. Eerder wordt probleem in kind gezocht. Die sluit zich meer en meer af. Werk komt niet af. Wat is al gedaan: na school werk af laten maken, mee naar huis. Dus nu…. ‘ernstig handelingsverlegen’. Ook bij hulpverleners sluit het kind zich af. Kind mag naar SO. Want de school ziet dat als haar zorgplicht. In mijn praktijk zie ik een heel open jongetje die graag speelt, heel nieuwsgierig is, observerend en alles nauwkeurig uitzet. Waar gaat dit over? Het kind wordt niet meer gezien en het kind weet dat!
Met andere woorden. Scholen klungelen maar wat aan in Almere.
janine scherpenberg 